در واقع علت اختلال شخصیت پارانوئید ناشناخته است؛ اما محققان بر این باور می باشند که ترکیبی از عوامل بیولوژیکی و محیطی قادرند به اختلال شخصیت پارانوئید منجر شوند. گفتنی است این اختلال اغلب در خانواده هایی با سابقه اسکیزوفرنی و اختلالات هذیان مشاهده می گردد. همچنین تروما در اوایل دوران کودکی نیز ممکن است یک عامل مؤثر باشد.
نشانه های اختلال پارانوئید
در حقیقت افراد مبتلا به این اختلال شخصیتی، غالبا اعتقاد ندارند که رفتار آنان غیر طبیعی است؛ بدین معنی که امکان دارد برای شخص مبتلا بهاین اختلال کاملاً منطقی به نظر آید که نسبت به دیگران مشکوک باشد.
با این حال اما ممکن است اطرافیان بیمار بر این باور باشند که این بی اعتمادی غیر ضروری و توهین آمیز است. در واقع فرد پارانوئیدی ممکن است به شکل خصمانه یا سرسختانه رفتار نماید. این رفتار ها ممکن است به صورت طعنه آمیز بوده که اغلب پاسخ خصمانه ای را از طرف دیگران منتقل می نمایند که اینگونه به نظر می آید ظن اصلی آنان را تأیید می کند.
همچنین این امکان وجود دارد تا فردی بااین اختلال، دارای شرایط دیگری باشد که بر اختلال وی موثر باشند؛ مثلا افسردگی و اضطراب قادرند بر روحیه فرد تأثیر بگذارد. گفتنی است تغییرات روحیه موجب می گردد تا فرد پارانوئیدی احتمالاً احساس پارانوئید و انزوا نماید.
از نشانه های دیگر این اختلال می توان به : مشکل داشتن در استراحت، اعتقاد داشتن به اینکه دیگران انگیزه های پنهانی برای آسیب رساندن به آنان دارند، استدلالی و دفاعی بودن، شک داشتن به وفاداری دیگران، جدا شدگی اجتماعی، حساس بودن به انتقاد، به سرعت عصبانی شدن و نیز مشکل داشتن با کار کردن با دیگران اشاره کرد.
لازم به ذکر است بعضی از نشانه های این اختلال می توانند شبیه به علائم دیگر اختلالات باشد؛ به عنوان مثال اسکیزوفرنی و اختلال شخصیت مرزی، دو اختلال با نشانه های شبیه به پارانوئید هستند و لذا تشخیص درست و شفاف این اختلالات می تواند سخت باشد.
طریقه تشخیص اختلال پارانوئید
گفتنی است ارائه دهنده مراقبت های اولیه از فرد بیمار در ارتباط با علائم و سابقه خود سؤال خواهد کرد. همجنین آنان یک ارزیابی جسمی را با هدف جستجو نمودن دیگر شرایط پزشکی که امکان دارد آن فرد داشته باشد؛ انجام می دهند. به علاوه اینکه امکان دارد ارائه دهنده مراقبت های اولیه این فرد را به منظور آزمایش های بیشتر به روانپزشک، روانشناس و یا دیگر متخصصان بهداشت روان بفرستد.
در حقیقت متخصص بهداشت روان ارزیابی جامعی را انجام می دهد و امکان دارد در ارتباط با کودکی، مدرسه، کار و روابط آن فرد سؤال کند. همچنین ممکن است متخصص از فرد بپرسد که به چه طریق به یک موقعیت تخیل پاسخ می دهد. این پرسش در اصل به منظور سنجش طریقه واکنش فرد در موقعیت های خاص است. در گام بعدی متخصص بهداشت روان تشخیصی را ارائه می دهد و یک برنامه درمانی را تشکیل می دهد.
طریقه درمان فرد پارانوئیدی
گفتنی است درمان این اختلال قادر است بسیار موفق باشد؛ با این حال اما اغلب افرادی که دچار این اختلال هستند؛ در پذیرش معالجه دارای مشکل هستند. در واقع فردی که مبتلا به پارانوئید بوده؛ نشانه های آنان را بی دلیل نمی بیند. در صورتی که فردی مایل به پذیرش درمان باشد؛ گفتگو درمانی یا روان درمانی می توانند روش های مفیدی باشند.
این روش ها در حقیقت به فرد کمک می نمایند تا چگونه با این اختلال رو به رو شود و نیز یاد بگیرد به چه طریق در موقعیت های اجتماعی با دیگران ارتباط برقرار نماید و همچنین به کم شدن احساسات پارانوئیدی کمک کند.